Anemi
|
Anemi kırmızı kan hücrelerinin (KKH/alyuvarlar) anormal düşük düzeyde olmasıdır. KKH vücudun tümüne oksijen taşıyan bir demir proteini olan hemoglobin içerir. KKH düzeyi çok düşük olduğunda, vücudun bölümleri yeterli oksijen alamaz ve düzgün çalışamaz. Anemisi olan kişilerin çoğu kendilerini yorgun ve zayıf hisseder. Anemi ile ilişkili yorgunluk kişinin yaşam kalitesini ciddi biçimde etkileyebilir ve hastaların kanser ve tedavinin yan etkileri ile başa çıkmalarını güçleştirir. Anemi kanser hastalarında, özellikle de kemoterapi görenlerde yaygındır. Nedenleri
KKH'ler kemik iliğinde (büyük kemiklerin içinde bulunan süngerimsi, yağlı doku) yapılır.Böbreklerde yapılan ve eritropoetin adı verilen bir hormon vücuda ne zaman daha fazla KKH yapacağını söyler.Bu nedenle böbrek ya da kemik iliğindeki herhangi bir hasar anemiye neden olabilir.Örneğin:
· Bazı kemoterapiler yeterli KKH yapma yeteneğini bozarak kemik iliğinin düzgün çalışmamasına neden olabilir.
· Kemik iliğini doğrudan etkileyen kanserler (lösemi ya da lenfoma dahil) ya da kemiğe metastaz yapan (yayılan) kanserler kırmızı kan hücresi de dahil olmak üzere normal kemik iliği hücrelerini baskılar.
· Sisplatin ve karboplatin gibi platin kemoterapileri böbreğe zarar vererek eritropoetin üretimini azaltabilir.
· Vücutta geniş alanlara ya da pelviste kemiklere, bacaklara, göğüs ya da abdomene uygulanan radyasyon tedavisi kemik iliğine zarar verebilir.
· Bulantı, kusma ve iştah kaybı KKB yapımı için gerekli olan demir, B12 vitamini ve folik asit gibi besinlerin eksikliğine neden olabilir.
· Ameliyat sonucunda ya da iç kanamaya neden olan bir tümör nedeniyle gelişen kanama, kırmızı kan hücreleri yerine konmasından daha hızlı kaybedildiğinde, anemiye yol açabilir.
· Vücudun kanser hücrelerine karşı bağışıklık sistemi yanıtı da anemiye neden olabilir; buna kronik hastalık anemisi adı verilir.
Belirti ve semptomlar
Anemisi olan kişilerde aşağıdaki semptomlardan bazıları olabilir:
· Yorgunluk
· Kas güçsüzlüğü
· Hızlı ya da düzensiz kalp atımı ve geçici göğüs ağrısı
· Solunum güçlüğü ya da nefes darlığı
· Baş dönmesi ya da baygınlık
· Solukluk (soluk deri ya da dudaklar)
· Baş ağrıları
· Konsantrasyon güçlüğü
· Uykusuzluk (insomnia)
· Sıcaklığı koruma güçlüğü
· Kanama sorunları
Tanı ve tedavi
Anemi tanısı, KKH sayısı ya da oranını ve kişinin kanındaki hemoglobin miktarını ölçen bir kan testi ile konulur. Belli tipte kanseri olan ya da anemiye neden olduğu bilinen kanser tedavisi gören kişilere düzenli olarak kan testleri, anemi ve diğer kan ile ilgili komplikasyonlara bakmak için genellikle bir tam kan sayımı (CBC/TKS) yapılabilir.
Anemi semptomlara neden olduğunda kanser hastalarına KKH transfüzyonu yapılması gerekebilir. Kemoterapinin neden olduğu anemisi olan bazı kişiler eritropoezis uyarıcı ilaçlar (ESA) ile tedavi edilebilir. Bu ilaçlar laboratuvarda geliştirilmiş eritropoetin formlarıdır ve kemik iliğinin daha fazla KKH yapmasını sağlayarak iş görür. İki ilaç da bir dizi enjeksiyon halinde uygulanır ve iş görmeye başlamaları 4 haftayı bulabilir.
Eksikliklerinin aneminize katkıda bulunduğu saptanırsa, doktorunuz demir ya da folik asit hapları ya da B12 vitamini verebilir. Demirden (kırmızı et, kuru fasulye ya da meyve, badem, brokoli ve zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar) ya da folik asitten (zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar, kuşkonmaz, brokoli, ıspanak ve lima fasulyesi) zengin gıdalar alınması yararlı olabilir. |
