Ana Sayfa / Selim Hastalıklar / Pıhtılaşma Hastalıkları / Aşırı Kan Pıhtılaşması / Aşırı Kan Pıhtılaşmasının Nedenleri Nelerdir?

Aşırı Kan Pıhtılaşmasının Nedenleri Nelerdir?

Aşırı kan pıhtılaşmasının nedenlerinin anlaşılması için vücuttaki normal kan pıhtılaşma sürecinin bilinmesinin yararı olacaktır.
 
Normal koşullarda, kan pıhtıları kan damarı duvarlarındaki küçük kesik ya da çatlakları kapatmak ve kanamayı durdurmak için oluşur. Kanamanın durması ve iyileşmenin ortaya çıkması ardından vücut pıhtıları parçalar ve atar.
 
Kan pıhtılaşması karmaşık bir süreçtir fakat esas olarak aşağıdakileri içerir:
 
  • Kan damarlarını döşeyen hücrelerin iç tabakası. Bu hücreler kan pıhtısı oluşumuna nedenleri içinde temel bir role sahiptir.
  • Pıhtılaşma faktörleri. Bu proteinler bir fibrin (bir tür protein) ağının oluşmasına yardımcı olur. Fibrin, bir kan pıhtısını birleştirmek için zamk gibi davranır.
  • Trombositler: Bu küçük kan parçacıkları pıhtı oluşturmak üzere birbirlerine yapışabilir.
Aşırı kan pıhtılaşması, vücudun pıhtılaşma sürecinin değişmesi ya da yanlış tetiklenmesi sonucu ortaya çıkabilir. Kan pıhtıları beyin, kalp, böbrek, akciğer ve ekstremitelerdeki atardamar ya da toplardamarlarda oluşabilir ya da bunlara gidebilir. (Atardamar ve toplardamarlar kanı kalbinize ve vücudunuza taşıyan kan damarlarıdır.)
Belli hastalık ve durumlar, genetik mutasyonlar, ilaçlar ya da diğer faktörler aşırı kan pıhtılaşmasına neden olabilir.
 
Hastalıklar ve Durumlar
Birçok hastalık ve durum kanın çok fazla pıhtılaşmasına neden olabilir ya da kan pıhtılarının uygun çözünmesini engelleyebilir. Belli hastalık ve durumların vücudun belli yerlerinde pıhtı oluşumuna neden olmaları daha olasıdır.
 
Antifosfolipid Antikor Sendromu
APS adı da verilen bu durun otoimmün bir bozukluktur. Sizde APS varsa, vücudunuz bir tür yağ olan fosfolipidlere saldıran antikorlar (proteinler) üretir. Fosfolipidler kan hücreleri ve kan damarlarını döşeyen hücreler dahil olmak üzere tüm canlı hücrelerde ve hücre membranlarında bulunur.
APS’de antikorlar vücudun atardamar ve toplardamarlarında kan pıhtısı oluşumunu tetikleyebilir. Bu kan pıhtıları sık düşük dahil olmak üzere birçok sağlık sorununa yol açabilir.
APS kadınlarda ve lupus gibi diğer otoimmün ya da romatizmal bozuklukları olan kişilerde daha yaygındır. ("Romatizmal" terimi eklem, kemik ya da kasları etkileyen bozuklukları ifade eder.)
 
Kemik İliği Bozuklukları
Bazı kemik iliği bozuklukları PV ve trombositemiye neden olabilir.
PV vücudunuzun çok fazla kırmızı kan hücresi yapmasından kaynaklanan nadir görülen bir kan hastalığıdır. Bu fazla kırmızı kan hücreleri kanınızın normalden daha koyu olmasına yol açar. Bu durum küçük kan damarlarınızdan kan akışını yavaşlatarak kan pıhtısına yol açabilir.
Trombositemi vücudunuzun çok fazla trombosit ürettiği bir durumdur. Trombositler kan pıhtısı oluşturmak üzere birbirine yapışabilir.
 
Trombotik Trombositopenik Purpura ve Yaygın İntravasküler Koagülasyon
Trombotik trombositopenik purpura ya da TTP ve yaygın intravasküler koagülasyon ya da DIC, kan pıhtılarına neden olabilen nadir fakat ciddi iki durumdur.
TTP vücudunuzun beyin, böbrek ve kalp damarları dahil olmak üzere, küçük kan damarlarında kan pıhtısı oluşumuna neden olur.
DIC gebelik, şiddetli infeksiyon ya da şiddetli travmanın nadir bir komplikasyonudur. DIC tüm vücutta aniden ince kan pıhtıları oluşumuna neden olur.
 
Kan Pıhtısı Yıkımı ile İlgili Sorunlar
Bir kan pıhtısı görevini yaptıktan sonra vücut normal olarak pıhtıyı tutan fibrini parçalar.
Bazı nadir genetik ve kazanılmış durumlar kan pıhtısını tutan fibrin ağını etkiler. Bu nedenle, pıhtılar uygun biçimde parçalanmaz ve vücutta gereğinden fazla kalır.
Örneğin bir durumda, vücuttaki fibrin anormaldir ve parçalanmaya direnç gösterir. Diğer bir durumda, vücutta plazmin miktarı azalmıştır. Bu protein fibrinin parçalanması için gereklidir.
 
Esas Olarak Kalbi ve Beyini Etkileyen Aşırı Kan Pıhtılaşması
Kan damarlarının düz iç yüzeyini zarar veren herhangi bir durum kan pıhtılaşmasını tetikleyebilir. Bu durumların çoğu kazanılmış durumlardır. Bununla birlikte bazı genetik sorunlar da kan damarlarının düz iç yüzeyine zarar verebilir.
Bazı hastalık, durum ya da faktörler esas olarak kalp ve beyin atardamar ve toplardamarlarında aşırı kan pıhtılaşmasını tetikleyebilir.
 
Ateroskleroz, atardamarlarınızın içinde plak adı verilen yağlı maddelerin oluştuğu bir hastalıktır. Zaman içinde bu plak yırtılabilir. Trombositler hasarlı bölgede kan pıhtısı oluşturmak üzere bir araya gelir. Ateroskleroz kan damarı duvarları hasarının temel bir nedenidir.
 
Vaskülit, vücudun kan damarlarda inflamasyon gelişmesine neden olan bir bozukluktur. Kan damarlarının hasarlı bölgesinde trombositler yapışarak kan pıhtısı oluşturur. Vaskülit de kan damarı duvarları hasarının temel bir nedenidir.
 
Diyabet, atardamarlarda plak oluşum riskini artırır. Diyabetli kişilerin yaklaşık %80’i tehlikeli kan pıhtıları nedeniyle ölmektedir. (Bu ölümlerin %75’i kalp ve kan damarları ile ilgili komplikasyonlara bağlıdır.)
 
Kalp yetmezliği,  kalbin hasar görmesi ya da zayıflaması nedeniyle vücudun gereksinimlerini karşılayacak yeterli kanı pompalayamaması durumudur. Bu durum kan akımını yavaşlatarak kan pıhtısı oluşumuna neden olabilir.
 
Atrial fibrilasyon, ya da AF, en yaygın görülen aritmi tipidir. Aritmi kalp atımının hızı ya da ritmi ile ilgili bir sorundur. AF kalbin üst odacıklarında kanın göllenmesine neden olabilir. Bu da kan pıhtısı oluşumuna neden olabilir.
 
Kiloluluk ve obezite, kişinin toplam vücut ağırlığının çok fazla olmasını ifade eder. Kiloluluk kas, kemik ve/veya sudan kaynaklanan vücut ağırlığı fazlasıdır. Obezite aşırı miktarda vücut yağına sahip olmaktır. Bu durumlar kan pıhtılaşma riskini artıracak olan ateroskleroza yol açabilir.
 
Metabolik sendrom. Bazı araştırmalar metabolik sendromu olan kişilerin aşırı kan pıhtılaşması riskinin artmış olduğunu göstermektedir. Metabolik sendrom kalp hastalığı ve diğer sağlık sorunlarına sahip olma riskinizi artıran bir grup risk faktörü için verilen bir isimdir.
 
Esas Olarak Ekstremiteleri Etkileyen Aşırı Kan Pıhtılaşması
Kan pıhtıları ekstremitelerin derin toplardamarlarında oluşabilir. Bu durum derin ven trombozu (DVT) olarak adlandırılır. Çoğunlukla bacaklardaki derin toplardamarları (venleri) etkiler.
 
Derin bir toplardamardaki kan pıhtısı parçalanabilir ve kan dolaşımı ile ilerleyebilir. Pıhtı akciğerlere gidip kan akımını engellediğinde, bu durum pulmoner embolizm ya da PE olarak adlandırılır.
 
Bazı hastalık, durum ya da faktörler esas olarak ekstremitelerin derin toplardamarlarında aşırı kan pıhtılaşmasını tetikleyebilir. Bazı örnekler:
 
  • Büyük bir ameliyat, ciddi bir tıbbi hastalık, travma ya da kemik kırığı nedeniyle hastanede yatmak. Uzun periyotlarla hareketsiz kaldığınızda, toplardamarlardaki kan akımı yavaşlar. Sonuç olarak bacaklarda kan pıhtıları oluşabilir.
  • "Turist sınıfı" ("ekonomi sınıfı"). Bu terim araba ya da uçak gibi bir yerde uzun süre aynı pozisyonda kalmak zorunda olunan durumu ifade etmektedir. Bir pozisyonda kalmak kan akımını yavaşlatır ve bacaklarınızda kan pıhtısı oluşumuna yol açabilir.
  • Kanser gelişimi ve kanser tedavisi.

Genetik Mutasyonlar
Aşırı kan pıhtılaşmasının genetik nedenleri en sık olarak gen mutasyonlarından (normal genlerdeki değişikliklerden) kaynaklanmaktadır.
Yaygın mutasyonlar arasında Faktör V Leiden ve Protrombin G20210A mutasyonları bulunmaktadır. C ve S protein eksiklikleri ve antitrombin III eksikliği ise oldukça nadir görülen genetik mutasyonlar arasındadır.
 
İlaçlar
Bazı ilaçlar vücudun normal kan pıhtılaşma sürecini bozabilir. Kadınlık hormonu östrojeni içeren ilaçlar, kan pıhtılaşma riski artışı ile ilişkilidir. Östrojen içeren ilaçlara örnek olarak doğum kontrol hapları ve tedavisi verilebilir.
Heparin kan pıhtılaşmasının önlenmesinde yaygın olarak kullanılan bir ilaçtır. Fakat bazı kişilerde ilaç kan pıhtısına ve trombosit sayısında azalmaya neden olabilir. Bu durum heparin kaynaklı trombositopeni (HIT) olarak adlandırılır.
Heparin genellikle hastanede uygulandığından HIT nadiren hastane dışında ortaya çıkar. HIT durumunda vücudun bağışıklık sistemi heparin ve trombositlerin yüzeyindeki bir proteine saldırır. Bu saldırı trombositleri kan pıhtısı oluşumunu başlatmaya yöneltir.
 
Kan Pıhtılaşma Sürecini Değiştirebilen Diğer Faktörler
Diğer birçok faktör de pıhtılaşma sürecini değiştirebilir ve aşırı kan pıhtılaşmasına yol açabilir. Yaygın örnekler:
 
  • Sigara kullanımı. Sigara kullanımı istenmeyen kan pıhtısı riskini büyük oranda artırır. Trombositlerin daha fazla bir araya gelmesine yol açar. Sigara kullanımı kan pıhtısı oluşumuna neden olabilecek biçimde kan damarlarının iç yüzeyine zarar verir.
  • Artmış homosistein düzeyleri. Homosistein yüksek vasküler hastalık riski ile ilişkili bir amino asittir. Bu maddenin düzeyini artması atardamarın iç yüzeyine zarar verebilir.
  • Gebelik. Kadınların gebelik sırasında kan pıhtısı geliştirme olasılığı altı kat fazladır. Bunun nedeni, gebelik sırasında kanlarında daha fazla trombosit ve pıhtılaşma faktörü olmasıdır. Ayrıca, gebelik sırasında uterus toplardamarları sıkıştırır. Bu durum kan pıhtısı oluşumuna neden olabilecek biçimde kan akımını yavaşlatır.
  • HIV ve HIV tedavileri. Enfeksiyonu olan, belli ilaçları kullanan, hastanede yatan ya da 45 yaşından büyük HIV hastalarında kan pıhtısı riski en yüksektir.
  • Dehidratasyon. Vücudunuzda yeterli sıvı olmaması durumudur. Bu durum kan damarlarınızın daralmasına ve kanınızın koyulaşmasına neden olur. Kan pıhtısı oluşma olasılığını artırır.
  • Organ transplantları ile venöz kateter ve diyaliz şantları gibi implantasyon cihazları. Damar duvarında hasar oluşturabilecek kan damarı ameliyatları ya da girişimleri. Bu da kan pıhtısı oluşumuna neden olabilir. Kateter ve şantlar da kan pıhtılaşmasını tetikleyebilecek ve insan tarafından oluşturulmuş yüzeylere sahiptir.


Bu sayfayı paylaşabilirsiniz:
Facebook'ta Paylaş