Hemolitik aneminin pek çok çeşidi vardır. Bu durum kalıtsal ya da edinsel olabilir. “Kalıtsal”ın anlamı, bu duruma yol açan genin size ebeveynlerinizden geçmesidir. “Edinsel” terimi ise, bu durumla birlikte doğmadığınızı, bu durumun sizde başka bir hastalık, durum veya faktöre bağlı olarak sonradan oluştuğunu ifade eder.
 

Kalıtsal hemolitik anemilerde alyuvar üretimini kontrol eden genlerden biri ya da daha fazlası bozuktur. Bozukluklar hemoglobin, hücre zarı veya alyuvarların sağlıklı kalmasını sağlayan enzimlerle ilgili olabilir.

Anormal hücreler kırılgan olup kan akımı içinde hareket ederken kolayca parçalanabilirler. Bu durum oluştuğunda dalak adı verilen organ kalan hücre kalıntılarını kandan uzaklaştırır.
 

Orak hücreli anemi ciddi bir kalıtsal hastalıktır. Bu hastalıkta, vücut anormal hemoglobin üretir. Bu da alyuvarların orak ya da “C” harfi şeklini almasına neden olur.

Orak hücreler sağlıklı alyuvarlar kadar uzun ömürlü olmaz. Genellikle sadece 10 ila 20 gün sonra ölürler. Kemik iliği ölenleri yerine geçmesi için yeni alyuvarları yeterince hızlı üretemez.

Orak hücreli anemi en çok Afrika kökenli insanları etkiler.
 

Talasemiler vücudun bazı belli hemoglobin türlerini yeterli miktarda üretemediği kalıtsal kan hastalıklarıdır. Bu durum vücudun normalden daha az sağlıklı alyuvar üretmesine neden olur.

Talasemiler en sık Güneydoğu Asya, Hindistan, Çin, Filipinler, Akdeniz ve Afrika kökenli insanları etkiler.
 

Bu durumda alyuvarların yüzey membranındaki (dıştaki zar) bir bozukluk bu hücrelerin küresel ya da topa benzer bir şekil almasına neden olur. Bu alyuvarların ömür süresi normalden kısadır.

Herediter (kalıtsal) sferositoz, Kuzey Avrupa kökenli insanlarda en sık görülen hemolitik anemi nedenidir.
 

Bu durum da hücre zarı ile ilgili bir sorundan kaynaklanır. Herediter siferositozda alyuvarlar eliptik (oval) şekildedir. Normal alyuvarlar kadar esnek değildirler ve ömür süreleri daha kısadır.
 

G6PD eksikliğinde alyuvarlarda G6PD adı verilen önemli bir enzim eksiktir. G6PD alyuvarların içinde gerçekleşen normal kimyasal olaylarda rol oynar.

G6PD eksikliğinde alyuvarlar akan kan içinde belli maddelerle temas ederlerse, eksik olan enzim hücrelerin yırtılıp ölmesine neden olur.

Alyuvarların parçalanmasını pek çok faktör tetikleyebilir. Bunlara örnek olarak sulfa veya antimalaryal (sıtmaya karşı) ilaçlar alınması; bazı güve ilaçlarında bulunan bir madde olan naftaline maruz kalmak; fava yemek; veya bir enfeksiyon geçirmek sayılabilir.

G6PD eksikliği en sık Afrika veya Akdeniz kökenli erkeklerde görülür. Amerikalı zenci erkeklerin yüzde on kadarı G6PD eksikliğinden etkilenmiştir.
 

Bu durumda vücudunuzda pirüvat kinaz denen enzim eksiktir. Bu enzimden yeteri kadar bulunmaması alyuvarların kolayca parçalanmasına neden olur.

Bu bozukluk Amişlerde (Amerika'daki Amish topluluğu) diğer gruplara göre daha sık görülür.

Edinsel hemolitik anemilerde alyuvarlarınız normal olabilir. Ancak, bazı diğer hastalık veya faktörler vücudun alyuvarları yok ederek kandan uzaklaştırmasına neden olur.

Alyuvarların yok edilmesi kanın içinde ya da daha sıklıkla dalakta gerçekleşir.
 

İmmün hemolitik anemide bağışıklık sisteminiz (immün sistem de denir) alyuvarlarınızı parçalar. İmmün hemolitik aneminin başlıca üç tipi vardır, bunlar: otoimmün, alloimmün ve ilaçlara bağlı oluşan immün hemolitik anemi.
 

Otoimmün hemolitik anemi (AIHA): Bu durumda, bağışıklık sisteminiz kendi alyuvarlarınıza saldıran antikorlar (proteinler) üretir. Bunun sebebi bilinmemektedir. AIHA hemolitik anemi olgularının yarısından sorumludur. AIHA çok hızlı başlayıp ciddi hale gelebilir. En sık 40 yaşın üzerindeki insanlarda görülür.

Bazı hastalık ve enfeksiyonlar AIHA ye yakalanma riskinizi artırabilir. Bazı örnekler:

Bazı AIHA türlerinde, vücudun oluşturduğu antikorlara ılık (veya sıcak) antikor denir. Bunun anlamı bu antikorların vücut ısısı gibi ılık ısılarda aktif olmasıdır (yani alyuvarları yok ederler).

Diğer AIHA tiplerinde ise vücut soğuk-reaktif antikorlar yapar. Bunlar daha soğuk ısılarda aktif hale gelirler. Soğuk-reaktif antikorlar vücudun el ve ayak gibi kısımları 0-10 derece Santigrattan daha düşük ısıya maruz kaldığında aktif hale gelebilirler.

Ilık antikorlu AIHA soğuk-reaktif AIHA'dan daha sık görülür.
 

Alloimmün hemolitik anemi: Kan nakli ile aldığınız alyuvarlara karşı vücudunuz antikorlar üretirse, bu tip hemolitik anemi oluşur. Bu durum nakil yapılan kanın grubu sizin kanınızdan farklıysa ortaya çıkabilir.

Bu tip hemolitik anemi ayrıca bebekle anne arasında kan grubu uyuşmazlığı varsa da oluşabilir. Daha fazla bilgi için Hastalıklar ve Durumlar İndeksinde Rh Uygunsuzluğu yazısına bakın.
 

İlaçlara bağlı oluşan hemolitik anemi: Bazı ilaçlar hemolitik anemi gelişmesine yol açan bir reaksiyona neden olabilirler. Penisilin gibi bazı ilaçlar alyuvar yüzeylerine bağlanarak antikorların oluşmasına sebep olabilir.

Diğer ilaçlar başka yollarla hemolitik anemiye neden olurlar. Bu tür ilaçlara örnek olarak asetaminofen, kinin ve sıtma ilaçları, iltihap önleyici (anti-inflamatuvar) ilaçlar ve levodopa sayılabilir.
 

Alyuvar hücre duvarlarında oluşan fiziksel hasar bu hücrelerin normalden daha hızlı parçalanmalarına neden olabilir. Bu hasarın nedenleri arasında şunlar bulunur:

Ayrıca maraton veya diğer aşırı efor gerektiren aktiviteler sırasında kol ve bacaklarda kan hücre hasarı oluşabilir.
 

Paroksismal nokturnal hemoglobinüri (PNH) belli proteinlerin eksikliğinden dolayı alyuvarların anormal olduğu bir hastalıktır. Vücut bu alyuvarları normalden daha hızlı yok eder.

PNH'li kişiler toplardamarlarda kan pıhtıları oluşumu ve akyuvar ile platelet sayısının düşük olması açısından daha fazla risk altındadırlar.
 

Belli enfeksiyonlar ve maddeler de alyuvarlara hasar vererek hemolitik anemiye yol açabilirler. Bunlar arasında sıtma ve karasu humması, kene ile bulaşan hastalıklar, yılan zehri ve toksik kimyasal maddeler bulunur.