Hiperkalsemi
Hiperkalsemi kanda kalsiyum düzeyinin olağandışı yükselmesidir. Hiperkalsemi yaşamı tehdit edebilir ve kanser ile ilişkili en yaygın görülen metabolik bozukluk olup kanser hastalarının %10-20’sinde ortaya çıkar. Vücuttaki kalsiyumun çoğu kemiklerde depolanırken, vücuttaki kalsiyumun yaklaşık %1’i kan dolaşımında bulunur. Kalsiyum kemik oluşumu, kas kasılması ve sinir/beyin işlevleri gibi birçok vücut işlevi için önemlidir.
Nedenleri
Kanda kalsiyum düzeyi paratiroid hormon (paratiroid bezlerden salgılanan bir hormon) ve böbrekleri de (kandan aşırı kalsiyumu uzaklaştırır) içeren birçok faktör tarafından kontrol edilir. Kanser farklı yollarla kan kalsiyum düzeyinin yükselmesine neden olabilir:
· Doğrudan kemiği etkileyen kanserler (multipl miyelom ya da lösemi gibi) ya da sıklıkla kemiğe yayılan kanserler (meme kanseri gibi) kemik yıkımına neden olarak kana aşırı kalsiyum salınmasına yol açar.
· Bazı tümörler paratiroid hormona çok benzer bir protein üretir ve kemiğin kana kalsiyum vermesine neden olur.
· Bazı kanserler böbreklerin kandan aşırı kalsiyumu uzaklaştırma yeteneğini etkileyebilir.
· Bulantı ve kusma nedeniyle gelişen dehidratasyon böbreklerin kandan düzenli olarak kalsiyumu uzaklaştırmasını güçleştirir.
· Aktivite eksikliği kemik yıkımına ve kana kalsiyum verilmesine neden olabilir.
Hiperkalsemiye neden olma olasılığı yüksek kanserler meme kanseri, akciğer kanseri ve multipl miyelomu içerir. Hiperkalsemiye neden olabilen diğer kanserler lenfoma, lösemi, böbrek kanseri, baş ve boyun kanseri ve gastrointestinal kanserleridir.
Semptomlar
Hiperkalsemi semptomları sıklıkla yavaş gelişir ve kanser ya da kanser tedavisi semptomları ile çok benzer olabilir. Semptomların ciddiyeti sıklıkla kan kalsiyum düzeyine ile ilişkili değildir ve birçok hastada hiç semptom ortaya çıkmaz. Genellikle yaşlı hastalarda daha genç olanlara göre daha fazla semptom ortaya çıkar. Hiperkalsemisi olan insanlarda aşağıdaki semptomlar görülebilir:
· İştah kaybı, bulantı ve kusma
· Konstipasyon ve karın ağrısı
· Susama artışı ve sık idrara çıkma
· Yorgunluk, güçsüzlük ve kas ağrısı
· Konfüzyon, yönelim bozukluğu ya da düşünme güçlükleri gibi mental (zihinsel) durum değişiklikleri
· Baş ağrıları
· Depresyon
Son olarak şiddetli hiperkalsemi böbrek taşları, düzensiz kalp atımı ya da kalp krizi ile ilişkili olabilir. Hiperkalseminin potansiyel olarak şiddetli etkileri bilinç kaybı ve komadır.
Tanı ve tedavi
Hiperkalsemi tanısı kalsiyum düzeyinin kontrol eden bir kan testi ile konulur. Diğer kan testleri böbrek işlevinin kontrolü için yapılabilir. Hafif hiperkalsemisi olup semptomları olmayan hastalar, böbreklerin kalsiyum fazlasını uzaklaştırmasına yardımcı olmak için genellikle bir toplardamar aracılığıyla fazladan sıvı verilmesi ile tedavi edilir. Orta ya da şiddetli derecede hiperkalsemisi olan hastalar farklı yollarla tedavi edilebilir:
· Altta yatan kanserin tedavi edilmesi
· Sıvı yerine koyma
· Kemik yıkımını durdurmaya yardımcı olacak ilaçlar vererek
· Steroid ve fosfatları içeren diğer ilaçların uygulanması
· Böbrek yetmezliği olan hastaların tedavisinde diyaliz kullanılarak
Hastalarla ile ilgili konular
Hiperkalsemi ciddi bir bozukluktur ve yaşamı tehdit edebilir. Hastalar ve aileleri hiperkalsemi semptomlarını tanımalı ve her türlü semptomu doktorlarına bildirmelidir. Tedavi yalnızca semptomları değil, yaşam kalitesini de düzeltir ve bütün olarak kanser tedavisini kolaylaştırır. Bununla birlikte, altta yatan kanseri için etkili bir tedavi olmadığında hiperkalseminin hastanın yaşamının son haftalarına ulaştığını gösterdiğinin anlaşılması önemlidir.
Doktorunuzdan aldığınız tedavilere ek olarak aşağıdaki ipuçları hiperkalseminin önlenmesine ya da kötüleşmesinin önlenmesine yardımcı olabilir:
· Sıvı içmek
· Bulantı ve kusma kontrolü
· Kemik yıkımını önlemeye yardımcı olan yürümek ve aktif olmak
· Bazı ilaçlar hiperkalsemiyi kötüleştirebileceğinden, herhangi bir ilaç almadan önce doktorunuza sorun.
Not: Hiperkalsemi diyetten çok fazla kalsiyum almak ile ilişkili değildir; süt ürünü ve diğer yüksek kalsiyum içeren gıdaların daha az tüketilmesi ile kalsiyum alınmasının azaltılmasının yararı olmaz. |