Kanser ve kanser tedavilerinde sinir sistemi yan etkileri yaygın görülür. Sinir sistemi merkezi sinir sistemi (MSS) ve periferik sinir sisteminden (PSS) oluşur. MSS beyin ve omurilikten oluşur. PSS merkezi sinir sistemi dışında bulunan ve vücut ile beyin arasında bilgi getirip götüren sinirlerden oluşur. PSS hareket, duyu (dokunma, işitme, görme, tat alma ve koklama) ve iç organların işlevlerine (örneğin mide, akciğerler ve kalp) katılır.
 

Kanser ve kanser tedavisinin sonucu gelişen sinir sistemine ait yan etkilerin bazıları aşağıdadır:
 

·         İşitme kaybı ve/veya tinnitus (kulak çınlaması)

·         Görme kaybı ve/veya görme ile ilgili yan etkiler (bulanık ya da çift görme)

·         Konuşmada kayma, ifade güçlüğü ya da konuşmayı anlama gibi konuşma güçlükleri

·         Bellek, sorun çözme ve hesaplamada bozukluğu içeren bilişsel değişiklikler

·         Tat alma ve koku duyusu değişiklikleri

·         Yutma güçlüğü

·         Denge sorunları, baş dönmesi, vertigo (oda dönüyormuş gibi hissetme) ve bulantı

·         Duruş, yürüme ya da eşyaları tutma ile ilgili sorunları içeren koordinasyon (ataksi olarak bilinen) ve hareket sorunları

·         Vücudun gücünün bütün olarak azalması ile karakterize yaygın güçsüzlük (asteni olarak bilinir); vücudun bir tarafında güçsüzlük (hemiparezi olarak bilinir); sersemlik

·         Vücudun farklı bölümlerinde paralizi; vücudun bir tarafındaki paraliziden (hemipleji olarak bilinen) yüz kaslarında olduğu gibi daha küçük bir alanında paraliziye kadar.

·         Nöbetler

·         Konstipasyon, inkontinans (idrar yapmayı kontrol edememe) ve impotans (ereksiyonu sağlayamama ya da sürdürememe) gibi semptomlara yol açabilen organ işlev değişiklikleri

·         Tümör tarafından sinirin sıkıştırılması ya da tedavinin yol açtığı sinir hasarı sonucu gelişen ağrı

·         Periferik nöropati, periferik sinir hasarı ya da irritasyonunun neden olduğu bir durumdur.  Semptomlar kol, el, bacak ve ayaklarda hissizlik, karıncalanma (“iğnelenme”) ya da yanıcı ağrı; sıcak ve soğuk his algısında azalma; ayak ya da ayak parmağını kaldırmada güçlük; küçük nesneleri tutmakta güçlük; kas gücünde azalma; görme ve işitmede değişiklikler ve/veya konstipasyonu içerir.
 

Sinir sistemi yan etkilerine kanser, kanser tedavileri, diğer ilaçlar ve diğer bozukluklar dahil olmak üzere birçok faktör neden olabilir. Semptomlar kanser tanısından önce bulunabilir, tedavi sonrası ya da tedaviden birkaç yıl sonra ortaya çıkabilir.

Olası nedenleri aşağıdakileri içerir:
 

·         Beyin kanseri ve sinir sarkomu gibi sinir sistemini etkileyen kanserler (örneğin, nörofibrosarkom, malign periferik sinir kılıfı tümörü ve periferik primitif nöroektodermal tümör)

·         Beyine ya da omuriliğe metastaz yapan (yayılan) kanserler

·         Vücudun diğer bölümlerinde gelişmiş ve sinire baskı yapan kanseröz tümörler

·         Bazı kemoterapiler periferik nöropatiye neden olabilir; bortezomib (Velcade), karboplatin (Paraplat, Paraplatin), sisplatin (Platinol), dosetaksel (Taxotere), okzaliplatin (Eloxatin), paklitaksel (Taxol), talidomid (Synovir, Thalomid), vinblastin (Velban, Velsar) ve vinkristin (Oncovin, Vincasar).

·         Diğer kemoterapiler diğer çeşitli sinir sistemi yan etkilerine neden olabilir. Bunlar sitarabin (ara-C, sitozin, arabinosid), florourasil (5-FU, Adrucil), ifosfamid (Cyfos, Ifex, Ifosfamidum), interferon (birçok marka ismi mevcut), fludarabin (Fludara) ve metotreksattır (birçok marka ismi mevcuttur).

·         Radyasyon tedavisi özellikle baş ve boyun ya da tüm vücut radyasyon tedavisi

·         Omuriliğe radyasyon tedavisi ya da doğrudan omuriliğe enjekte edilen kemoterapi

·         Cerrahi tedavi sırasında kanseröz tümörün çıkarılması ya da bir biyopsi (mikroskop altında incelenmek üzere dokudan küçük bir parça çıkarılması) sırasında sinir hasar görür ya da bozulduğunda

·         Bazı bulantı ilaçları, opiyatlar (güçlü ağrı keseciler) ve antikonvülzanları (nöbet tedavi eden ilaçlar) içeren spesifik ilaçlar

·         Beyin, omurilik ya da iç kulakta şişlik ve inflamasyona yol açan enfeksiyonlar

·         Anemi, dehidratasyon, yorgunluk, stres ve depresyonu içeren kanser ve kanser tedavisi ile ilgili diğer durumlar ve semptomlar

·         Diyabet, vitamin eksikliği, tiroid işlev bozukluğu, insan immün yetmezlik virüsü (HIV), inme, Alzheimer hastalığı, multipl skleroz ve sinir hasarı gibi kanser ile ilişkili olmayan diğer durumlar ve bozukluklar
 

Sinir sistemi yan etkileri kişilerin normal günlük aktivitelerini yapmalarını güçleştirebilir. Kanser tedavisine bağlı bazı semptomlar tedavi sona erdiğinde düzelecektir fakat bazıları kalıcı olabilir. Sinir hasarı ve sinir sistemi yan etkileri önlenemeyebilir fakat erken tanı konulduğunda çoğu etkili biçimde tedavi edilir. Erken tedavi semptomların daha sorunlu hale gelmesini de önleyebilir. Sinir sistemi bozukluğunu gösterebilecek her türlü semptomunuz olduğunda, hemen doktorunuza söylemeniz önemlidir. Tanı konulduktan sonra sinir sistemi yan etkilerinin tedavisi bozukluğun tipine ve altta yatan nedene bağlıdır.

Bunlar aşağıdakileri içerebilir:
 

·         Bulantı önleyici ve antivertigo ilaçları

·         Antibiyotikler (infeksiyon tedavisi için) ve kortikosteroidler (inflamasyon ve şişliği azaltmak için)

·         Opioid ve trisiklik antidepresanlar dahil olmak üzere ağrı ilaçları

·         Ağrı giderilmesi için sinir blokları ve transkutanöz elektriksel sinir uyarısı (TENS)

·         Giyinme, küçük nesneleri tutabilme, yazma ya da ev işi yapma gibi günlük aktiviteler için gerekli olan motor becerileri artırmak için meşguliyet tedavisi

·         Fiziksel gücü, dengeyi, koordinasyonu ve hareketi iyileştirmek için fizik tedavi

·         Konuşmayı düzeltmek ve konuşma değişiklikleri karşısında uyum tekniklerini öğrenmek için konuşma tedavisi

·         Bilişsel işlev bozukluğunun saptanması için bir nöropsikolog tarafından değerlendirme

·         Banyoya tırabzan konması, kaymayı önleyici örtü, fazladan aydınlatma, su sıcaklığının el yerine dirsek ile kontrolü gibi güvenliği artırmak amaçlı ev ortamı değişiklikleri