İştah Kaybı
Kanser ve kanser tedavisi ile birlikte iştah değişikliği yaygın görülür. İştahsız ya da iştah kaybı olan insanlar normalden daha az yiyebilir, kendini hiç aç hissetmez ya da az miktarda yedikten sonra kendini tok (doymuş) hisseder. Sürekli iştah kaybı kilo kaybına, malnütrisyona, kas kitlesi ve gücünde azalmaya yol açabilir. Tükenme olarak da adlandırılır kilo kaybı ile kas kitlesi kaybının birleşimi için kaşeksi terimi kullanılır.
Nedenleri
İştah kaybı kanserli kişilerde yaygındır. Over, pankreas ve mide kanseri gibi belli kanserler genellikle kişinin metabolizmasını etkileyerek iştah kaybına neden olabilir. Kanser ile ilgili kilo kaybı ciddi olabilir çünkü kişi kas kitlesi de kaybeder. İştah kaybı ileri evre kanseri olan kişilerin %80-90'ında da ortaya çıkar. Bunun nedenleri arasında aşağıdakiler vardır:
· Metabolizma değişiklikleri
· Asit (karında sıvı birikimi) nedeniyle erken doyma (tokluk hissi)
· Diğer kanser semptomları.
İştah kaybının diğer nedenleri arasında aşağıdakiler vardır:
· Kemoterapi
· İmmünoterapi
· Sedatif ilaçlar (rahatlama ya da uykuya neden olan ilaçlar).
Ek olarak, mide ve bağırsak gibi gastrointestinal organ bölümlerine uygulanan radyasyon ya da cerrahi tedavi de iştah kaybına neden olabilir.
Kemoterapi ve radyasyon tedavisi ile yaygın görülen, aşağıda sıralanmış yan etkilerin bazıları da iştah kaybına neden olabilir:
· Bulantı ve kusma
· Ağız yaraları ve ağızda ağrı
· Ağız kuruluğu
· Yutma güçlüğü
· Çiğneme güçlüğü
· Tat alma ve koku duyusu değişiklikleri
· Ağrı
· Yorgunluk
· Depresyon
Yönetim
İştah kaybı tedavisinin ilk adımı, mümkünse altta yatan nedenin tedavi edilmesidir. Ağız yaraları, ağız kuruluğu, ağrı ya da depresyon gibi durumların tedavisinin iştahın düzelmesine yardımcı olması beklenir. İştah kaybı ve ilişkili kilo kaybının ek tedavileri iştah açıcı ilaçlar, gıdaların bağırsaklara hareketine yardımcı olan ilaçlar, beslenme desteği içecekleri ve tüp ile beslenmeyi (sıklıkla burundan mideye ulaştırılan bir nazogastrik tüp ile) içerebilir.
Canınız yemek istemeyebilir fakat iyi beslenmenin ve sağlıklı kilonuzu korumanın iyileşmenizin önemli bir parçası olduğunu anımsamanız önemlidir. İyi beslenme, kişinin kanser ve kanser tedavisinin etkileri ile fiziksel ve ruhsal olarak daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir. Aşağıdaki ipuçları iştahınız azken uygun beslenmeyi sağlamak için yararlı olabilir: · Günde 5-6 küçük öğün halinde yemek yiyin ve kendinizi ne zaman aç hissederseniz bir şeyler atıştırın.
· Günün hangi zamanlarında acıktığınızı saptayın, bu zamanlarda yediğinizden emin olun ve yediğiniz miktara sınır koymayın.
· Kalori ve protein içeriği yüksek besleyici yiyecekleri tercih edin (örneğin kuru meyve, fındık, yoğurt, peynir, yumurta, milkshake, dondurma, tahıl, puding ve krokanlı bar).
· En sevdiğiniz yiyecekleri atıştırmak için elinizin altında bulundurun.
· Yiyeceklere salça, sos, tereyağı, peynir, fıstık ezmesi, krema ve kuru yemiş katarak kalori ve proteinini artırın.
· Sıvıları öğün yerine öğün aralarında için. Öğün sırasında içmek çok çabuk doymanıza neden olabilir.
· Süt ya da milkshake gibi besleyici ya da doyurucu içecekleri tercih edin.
· Yemek pişirmek için çok yorgun olduğunuzda aile üyelerinden ya da arkadaşlarınızdan yemek hazırlamalarını isteyin. Onlardan alışveriş yapmalarını ya da hazır gıdalar almalarını isteyin.
· Hoş ortamlarda yemek yemeğe çalışın ve öğünlerinizi aileniz ya da arkadaşlarınızla yiyin.
· Koku ve tatlarını azalmak için yiyeceklerin soğuk ya da oda sıcaklığında yiyin.
· Doktorunuzdan bulantı, kusma ve konstipasyon (kabızlık) gibi diğer gastrointestinal semptomları geçirecek yollar hakkında bilgi alın.
· Tat duyunuzda azalma varsa, yiyecekleri daha çekici hale getirmek için baharat ve çeşniler katmayı deneyin.
· İştahınızı açmak için öğünlerden yaklaşık bir saat önce 20 dakikalık yürüyüş gibi hafif egzersizler yapın. (Bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuza danışın.) Egzersiz kas kitlenizi korumanıza da yardımcı olur.
· Öğün planlama konusunda ek öneriler almak için (kayıtlı) bir diyetisyen ile görüşün. |